مهدی محمودی راد
وکیل دادگستری و مشاور حقوقی
موسس و مدیر سایت تخصصی حقوقی وقف ، آقای مهدی محمودی راد وکیل پایه یک دادگستری متولد 1358می باشد که پس از فارغ التحصيل شدن در رشته حقوق به عنوان کارشناس حقوقی وارد یکی از ادارات اجرایی اداره سازمان اوقاف و امور خیریه گردید و در آنجا مشغول به فعالیت شد که در حوزه وقفی و ثبتی مشغول به فعالیت بوده است که در سال 1388 در آزمون وکالت قبول شده که در دوران گذراندن مراحل اخذ پروانه نیز در اداره مذکور مشغول فعاليت بوده است به طوریکه در دوران خدمت از تمام مسائل حقوقی و وقفی و نظریات اساتید و وکلای خبره و اهل نظر بهره مند شده است و حتی اوقات زیادی را برای کسب تجربه در اداره سپری کرده است وبه دلیل ارتباط گسترده با متولیان موقوفات پس از اتمام دوران کارآموزی وکالت و اخد پروانه وکالت با قبول دعاوی متعدد موقوفات موفق به اخذ آرای متعددی در زمینه املاک وقفی خصوصاً استیجاری گردیده است که این امر موجب گردید تا وکالت در دعاوی املاک وقفی چه علیه موقوفه و چه له موقوفه از طرف مشارالیه انجام گیرد در حال حاضر بيش از همه ، دعاوي ملکي و وقفي جزء فعاليت حقوقي این وکیل میباشد شایان ذکر است که به دلیل آنکه بسیاری از املاک موقوفات تهران تجاری میباشد و ناگزیر فعالیت در این زمینه موجب شد تا آراء بسیاری اعم از محاکم بدوی ، تجدیدنظر و دیوان عالی کشور از سوی این وکیل اخذ گردد لذا در خصوص حقوق صنفی و کسب و پیشه و سرقفلی صاحب نظر بوده بطوریکه موفقیت چشمگیری در این خصوص حاصل شده است و از افتخارات این موسسه اظهار نظر قطعی و بلاشک در خصوص املاکی میباشد که مشمول قانون روابط مؤجر و مستأجر مصوب 1356 ویا 1376 می باشد .
وکیل اوقاف کیست و چه کاری انجام میدهد؟ +وظایف وکیل متخصص اوقاف
وکیل اوقاف برای انجام چه اموری نیاز است؟ چرا برخی از افراد به وکیل متخصص اوقاف مراجعه میکنند؟ همان طور که میدانید، یکی از مهمترین سنتهای اسلامی که به عنوان بهترین راه برای ثواب کردن و کسب فضیلت شناخته میشود، وقف است. علاوه بر این میتوان گفت وقف یکی از عوامل مهم برای پایه گذاری اقتصادی در جهان اسلام میباشد که از این طریق، شخص واقف با انجام نیکوکاری و دستگیری هم نوعان خود اموالی را که مالک اصلی آنها است را به امور خیریه واگذار میکند تا در راه عامالمنفعه صرف گردد.
در این مقاله قصد داریم درباره وظایف وکلای امور اوقاف و شرایط وقف صحبت کنیم، اما پیش از آن که به این موضوع بپردازیم، باید درباره وقف توضیحات کلی ارائه کنیم تا با شرایط و امور پیرامون آن به طور کامل آشنا شوید؛ بنابراین اگر میخواهید درباره موضوع وقف و موارد پیرامون آن اطلاعات لازم را بهدست آورید و بدانید که وکیل اوقاف چه خدماتی میتواند به شما ارائه کند، با ما همراه باشید.
وقف بیانگر چه چیزی است؟
تعریف وقف در لغت یعنی ساکن شدن، ایستادن و یا حبس کردن. در واقع اصطلاح فقهی آن به معنای حبس مالی است که از انتقال به دیگران و یا معامله روی آن جلوگیری میشود. اموال موقوفه منافع و سودی دارند که تنها در راه خداوند مورد استفاده قرار میگیرند، اما ماهیت وقف بدین معنا است که عین مال حبس میگردد و منافع و سود آن تسبیل میشود.
به عبارت دیگر وقف یعنی اصل ما نگه داشته میشود و منافع و سود حاصل از آن برای در راه خدا جریان مییابد. مال وقف شده مورد نقل و انتقال و تصرف قرار نمیگیرد. ممکن است درباره واژه تسبیل برای شما سؤالی مطرح شود که تسبیل به چه معنا است؟ منظور از تسبیل، یعنی قرار داشتن مال مورد نظر واقف در راه خدا.
اشخاصی که تصمیم به وقف مال خود میگیرند، میتوانند برای انجام این امور به وکیل اوقاف مراجعه کنند، یک وکیل متخصص اوقاف میتواند شما را برای انجام کارهای پیرامون وقف مال راهنمایی کند و به امور مرتبط به آن را بدون هیچ کم و کاستی انجام دهد.
وقف چه ارکانی دارد؟ و وکیل متخصص اوقاف در این موارد چه نقشی ایفا میکند؟
امور وقف ارکان خاص خود را دارد و میان دو طرف به انجام میشود. طرفین قرارداد وقف، واقف و موقوف علیه معرفی میشوند. از نظر موارد شرعی و قانونی، هر کدام از ارکان پیرامون امور وقف باید مطابق با موازین شرعی و قانونی تعیین شده باشند، در این صورت امور وقف به بهترین شکل انجام خواهد شد، البته در این موارد وکیل اوقاف کمکتان خواهد کرد و به طور کامل برای شما شرح خواهد داد که مسائل شرعی و قانونی وقف شامل چه مواردی میشوند.
شرایط صحت وقف بر سه رکن اصلی ارائه میشود که در ادامه به طور کامل درباره آنها توضیح خواهیم داد. زمانی که میگوییم از وکیل متخصص اوقاف سخن میگوییم، یعنی شخصی که بر تمامی ارکان مرتبط با امور وقف تسلط دارد و شرایطی را فراهم میکند که فرآیند وقف مال به راحتی صورت گیرد. سه رکن اصلی وقف شامل واقف، موقوف علیه و عین موقوفه میشود.
شرایط شخص واقف چیست؟ و چه مسئولیتهایی دارد؟
منظور از واقف یعنی فردی که میخواهد مال خود در راه امور خیریه و عامالمنفعه وقف نماید. شخص واقف باید برای انجام امور وقف از اهلیت قانونی و شرعی جهت عقد قرارداد برخوردار باشد. منظور از اهلیت یعنی شخص واقف باید علاوه برداشتن اختیار، بالغ و عاقل باشد و بتواند با اختیار خود اموال خود را تصرف کند. در نتیجه سفیه و یا فرد ورشکسته که نمیتواند تصرف اموال خود را داشته باشد، در وقف مال خود ناتوان خواهد بود؛ بنابراین میتوان گفت تنها مسلمان بودن جزو شروط وقف نیست.
قرارداد وقف میتواند توسط شخص کافر هم انجام بگیرد. با توجه ماده 57 قانون مدنی، شخص واقف باید دارای مال وقفی باشد. در نتیجه شرط انجام امور وقف این است که واقف باید مالکیت ملک موقوفی را داشته باشد و از شرایط مانند عقل، بلوغ قصد و رضایت نیز برخوردار باشد. تمامی این موارد توسط وکیل اوقاف مورد بررسی قرار خواهد گرفت. در ادامه به طور کامل متوجه خواهید شد که وجود یک وکیل متخصص اوقاف برای انجام این امور چقدر اهمیت دارد.
موقوف علیه کیست؟ و از چه شرایطی برخوردار است؟
رکن دوم و مهم امور وقف، موقوف علیه نام دارد. منظور از موقوف علیه یعنی فرد یا افرادی که قرار است مال به سود آنها وقف شود، در واقع آنها حق استفاده از مال وقف شده را خواهند داشت. معمولاً موقوف علیه فرد خاص یا اداره کل امور اوقاف میباشد. وقف به دو نوع عام و خاص تقسیم بندی میشود که در دو دسته آن موقوف علیه باید دارای سه ویژگی بسیار مهم باشد. در ادامه با توجه به راهنماییهای وکیل اوقاف به ویژگیهای موقوف علیه یا رکن دوم وقف میپردازیم:
وجود موقوف علیه ضروری است
در واقع منظور از ضرورت وجود موقوف علیه، یعنی مال وقف شده به سود فرد خاصی نخواهد بود به عنوان مثل شخصی که در حال انجام امور وقف از دنیا میرود، اما بعدها نفع معدومی وجود دارد، بنابراین جایز خواهد بود که به عنوان مثال وقف برای جنینی که متولد شود وجود داشته باشد.
تعیین موقوف علیه زیر نظر وکیل متخصص اوقاف
در عقد قرارداد وقف باید تعیین گردد که برای چه فردی وقف صورت میگیرد. بدین صورت که تمامی مشخصات اعم از نام و صفت باید ذکر شود تا مشخص کردن آنها به راحتی امکان پذیر باشد. به عنوان مثال، اگر وقف مسجد مد نظر قرار میگیرد، باید به طور کامل و شفاف مطرح شود که منظور از مسجد، کدام مسجد و در کدام محله میباشد، در غیر این صورت عقد قرارداد انجام نخواهد شد.
ضرورت اهلیت تملک برای موقوف علیه
بر اساس مشاورههایی که برای امور وقف از وکیل اوقاف دریافت میکنید، به طور کامل آگاه خواهید شد که منظور از اهلیت تملک یعنی چه؟ اهلیت تملک برای موقوف علیه، مال موقوفه مختص فردی که باشد که از لحاظ عقلی و قانونی توانایی منافع مال مورد وقف را داشته باشد. در بخشهای قبلی به این موضوع درباره اهلیت اشاره کردیم.
عین موقوفه یا مال موقوفه چه شرایطی دارد؟
منظور از عین موقوفه یا مال موقوفه یعنی همان مالی که به واسطه شخص واقف، وقف خواهد شد. در نتیجه برای اینکه عقد قرارداد وقف به خوبی انجام شود، باید چند شرط واجب مد نظر قرار گیرد. درباره هر یک از شروط عین موقوفه توضیح خواهیم داد.
حبس مال در امور وقف
زمانی که مال در امور وقف قرار میگیرد، یعنی شخص واقف دیگر نمیتواند در مال موقوفی دخل و تصرفی داشته باشد. در نتیجه از فروش و نقل و انتقال آن منع میشود.
تسبیل منافع
شخصی که تصمیم میگیرد مال خود را وقف کند، باید پیش از انجام این عمل خیر، نیت تقرب الهی داشته باشد و مال خود را در راه خدا وقف نماید.
قابلیت عین بقا
بر اساس ماده 58 قانون مدنی که به این شرط مرتبط میشود، مال موقوفه در صورت که منقول و یا غیر منقول باشد، باید در مورد آن بقای ابدی صدق کند، در چنین شرایطی مال موقوفه سوددهی خواهد داشت. به عنوان مثال، وقف میوه فرآیند درستی به حساب نمیآید، اما اصل درخت و یا باغ قابلیت وقف شدن را دارد. در صورت برخورد با هر کدام از این موارد میتوانید به وکیل متخصص اوقاف مراجعه نمایید.
قبض عین و قابل تحویل بودن مال موقوفه
بر اساس احکام شرعی درباره امور وقف و شرایط صحت عقد، تحویل و تسلیم یا (قبض و اقباض) مال مورد وقف قرار میگیرد. فردی که میخواهد مال خود را وقف کند باید با توجه به مشورتهایی که با وکیل اوقاف مورد نظر خود انجام میدهد، آن را به طور کامل در اختیار طرف دیگر قرارداد یعنی موقوف علیه یا موقوف علیهم بگذارد. در نتیجه عقد قرارداد به عنوان عقود تشریفاتی به حساب میآید و برای تحقق آن، مال باید تحویل و تسلیم شخص مورد نظر در آید.
با توجه به این شرط، وقف حیوان فراری که تحویل آن امکان پذیر نیست، امر نادرستی به شمار میرود. بر اساس ماده 59 قانون مدنی، اگر فرد وقف کننده، عین موقوفه را در تصرف قرار ندهد، وقفی اتفاق نمیافتد، اما اگر آن را به قبض دهد، عقد قرارداد صورت میپذیرد.
یکی دیگر از نکات پیرامون موضوع وقف که بسیار مطرح میشود و جای بحث دارد، وقف مال مشاع میباشد. در این ادامه درباره وقف مال مشاع توضیح خواهیم داد. البته هر چند که با مطالعه این موارد میتوانید اطلاعات خوبی را بهدست آورید، اما فرصت مشورت با یک وکیل متخصص اوقاف را درباره این مورد از دست ندهید.
تعریف وقف مال مشاع به زبان ساده
در موضوع وقف مال مشاع، ابتدا باید توجه داشت که کلمه مشاع چه معنا و ماهیتی دارد. مشاع در اصطلاح بیانگر مشترک یا مال تقسیم نشده است؛ بنابراین تعریف مالکیت مشاع بدین صورت است که شخص با اشخاصی دیگر در یک مال شراکت داشته باشند، اما هر یک به طور اشاعه میباشد، یعنی هر یک از مالکان در هر قسمت از ملک اختیار دخل و تصرف دارند. از طرفی اگر شخصی خودش به تنهایی مالکیت ملکی را در اختیار داشته باشد، به آن مالکیت مفروز گفته میشود.
با توجه به قانون مدنی و مشاورههایی که وکیل اوقاف ارائه میکند، هر کدام از شرکا، میتواند برای تقسیم مال خود اقدام کند. تنها در مواردی که سایر شرکا تقسیم نکردن مال را قانون گذاری و یا شرط کرده باشند. تقسیم مال امکان پذیر نمیباشد. در فرآیند تقسیم مال مشاع، رضایت شرکا اولویت قرار میگیرد. بدین صورت که اگر همه شرکا برای تقسیم مال با یکدیگر توافق نظر داشته باشند، تقسیم به هر صورتی که آنها مایل باشند، انجام نمیگیرد.
اما اگر این بر سر توافق اختلاف نظر باشد، مرجع قانونی این اختیار را دارد که دستور تقسیم بندی اجباری مال را صادر کند. البته این عمل در صورتی که امکان پذیر خواهد بود که تقسیم مال مشاع به ضرر هیچ کدام از شرکا نباشد. اگر در شخصی در اثر این تقسیم بندی دچار ضرر و زیان شود، تقسیم مال انجام نمیگیرد.
وقف مال مشاع با همراهی وکیل اوقاف
اگر مالکیت مال تنها به یک نفر تعلق داشته باشد، فرآیند وقف مال مشاع با مشکلی مواجه نخواهد شد، اما درباره این اموال، جهت دخل و تصرف حقوقی مانند وقف، نیازی نیست رضایت تمام مالکان جلب شود، هر کدام از شرکا این اختیار را دارند که سهم خود را وقف کنند.
در صورتی که وقف مال مشاع به اموال غیر منقول مرتبط شود، باید در دفاتر ثبت اسناد و املاک ثبت شود، چرا که با این فرآیند حقوقی، قطعاً در مالکیت مال تغییرات صورت خواهد گرفت و همچنین اگر وقف مربوط به اموال منقول باشد، بهتر است تشریفات ویژهای برای آن در نظر گرفته شود. برای مثال، اگر تصمیم گرفته شود که سهمی از یک اتومبیل مورد وقف قرار گیرد، باید ابتدا سند مالکیت آن در ناجا مشخص شود.
در صورتی که بعد از فرآیند تقسیم اموال مشاع، تعیین شود که در سهم هر یک از شرکا نقصی وجود دارد و این نقص در هنگام تقسیم بندی مشاهده نشده است، امکان برهم زدن تقسیم بندی وجود خواهد داشت. حتی اگر مال تقسیم شده باشد و بعد از مدتها مشخص شود که تقسیم بندی آن با مشکل همراه بوده است. به طور کلی در چنین شرایطی تقسیم مال باطل خواهد بود.
راهنمایی وکیل متخصص اوقاف و مراجعه به اداره موقوفه برای وقف مال مشاع
بر اساس ماده 597 قانون مدنی، تقسیم مال به عنوان وقف جایز به شمار میرود، اما تقسیم مال موقوفه میان موقوف علیهم جایز نمیباشد. موقوف علیهم این اختیار را دارد که منافع پیرامون فرآیند وقف را به تراضی بین خود تقسیم کنند، اما اختیار درخواست تقسیم مال مورد وقف را ندارند، چرا که هر آنچه که به واسطه وقف برای آنها حاصل میشود، حق انتفاع از مال موقوف میباشد، نه مالکیت آن به صورت کامل.
این ماده قانونی نشان میدهد که درخواست تقسیم مال و همچنین مالکیت مشاع از موقوفه باید احراز گردد. بدین ترتیب، علاوه بر این که امور وقف به اهداف مورد نظر خود میرسد، بلکه این امکان برای دیگر شرکا مهیا میشود که از اموال خود بهره برداری لازم را داشته باشند.
در فرآیند وقف مال، مانند فروش حتماً لازم نیست که همه شرکا به این انجام این امر رضایت دهند، این در صورتی است که در چگونگی اداره و تصرف مال مشاع، حتی در بخشی که مورد وقف قرار گرفته است، دیگر شرکا نیز سهم خواهند داشت. هر کدام از تصرفات موقوف علیهم، مانند تصرف در اموال غیر منقول میباشد، چرا که افراز نشده و تمامی شرکا در تمامی مال شریک هستند و به همین علت اداره آن به اجماع تمامی شرکا نیاز دارد.
جلب رضایت شرکا برای متولی موقوفه نیاز است
درباره شرایط مال مشاع پس از وقف شدن میتوان گفت که جهت تصرف و اداره مال مشاع، فرد متولی باید رضایت دیگر شرکا را جلب کند. ای موضوع توسط وکیل متخصص اوقاف باید لحاظ شود. در این بین اگر یک شخص مخالف کند، دخل و تصرف در مال مشاع امکان پذیر نمیباشد. به همین دلیل که هر کدام از افراد شریک در مال مشاع، در تمامی مال صاحب سهم هستند و به دلیل همین موضوع امکان تصرف بدون کسب اجازه دیگر شرکا امکان پذیر نمیباشد.
با توجه به این موضوع که متولی وقف مانند عمل مالک اختیارات کافی را ندارند و نمیتواند توافق دلخواه خود را به انجام برساند. در این میان ممکن است فرآیند وقف با مشکلاتی مواجه شود. از طرف دیگر، احتمال میرود کاربری مال به صورتی باشد که دیگر شرکا در مورد منافع خود با یکدیگر در تعارض باشند. در نتیجه گاهی اوقات جلب رضایت تمامی شرکا کار آسانی نخواهد بود، ممکن است تمامی شرکا بخواهند سهم خود را وقف نمایند. البته این موضوع از طریق مشورت با یک وکیل متخصص اوقاف قابل حل میباشد.
مراجعه به وقف مال مشاع
هر فرد بعد از وقف و قبض کردن مال مشاع که در آخرین مرحله وقف قرار میگیرد و به معنای کامل کردن آن است، دیگر نمیتواند به وقف رجوع کند و حق شریک کردن شخص دیگر را در مال موقوفه را ندارد. به طور کلی زمانی که فرآیند وقف به اتمام میرسد. مالک حقی در دخل و تصرف آن نخواهد داشت.
منظور از حق شفعه چیست؟ + وکیل اوقاف برای توضیح حق شفعه
برای این که هر کدام از شرکا بتوانند بدون اطلاع رسانی به یکدیگر مال خود را بفروشند، منعی وجود ندارد. البته قانون گذار جهت حمایت و پشتیبانی از مالکیت شریک به هنگام فروش مال به واسطه شریک دیگر، حق شفعه را در نظر گرفته است. برای ایجاد ارتباط طرفین با یکدیگر مالکیت مشاع یک امر ضروری به حساب میآید. در حقیقت شریک این حق را دارد که با فرد دیگری شریک شود و علاوه بر سازگاری با او، شناخت کافی از وی داشته باشد. در نتیجه قانون با در نظر گرفتن این حق، به نوعی از مالکیت مشاع، نهادی با عنوان حق شفعه ارائه میشود.
اگر دو فرد در مالکیت یک مال غیر منقول که قابل تقسیم است، شراکت کنند و در این میان یک نفر از آنها سهم خود را به منظور بیع، در اختیار شریک خود قرار دهد، این امکان برای شریک فراهم میشود که قیمت تعیین شده را به خریدار اعلام کند و حق تملک سهم شریک را داشته باشد. به اقدامات شفعه در مورد مسائل حقوق، اخذ به شفعه گفته میشود. همچنین این حق با مالکیتی مرتبط میشود که تعداد شرکا را دو فرد تشکیل دهند نه بیشتر از آن.
حق شفعه در رابطه با وقف مال مشاع چه تعریفی دارد؟
در رابطه با وقف مال مشاع، مانع خاصی مشاهده نمیشود، اما در فرآیند آن دیده شدهاست که سهم مورد نظر خود را میتواند از طریق مالی وقف کند. در این صورت مدیریت قسمت موقوفه به واسطه مدیر وقف انجام میگیرد، اما مدیر وقف نقش خاصی در مالکیت مال موقوفه ندارد و اصولاً شخص خاصی مالک مال موقوفه نیست و مال موقوفه بلافاصله بعد از وقف مستقل میشود. در نتیجه در وقف مال هر چند که شریک دیگر سهم خود را به فروش بگذارد، اشخاصی که مال به سود آنها وقف شده و یا مدیر وقف هستند، از حق شفعه محروم میباشند.
مال موقوفه باید به درستی قابل رویت و عینی باشد. از همه مهمتر اینکه ملک وقف کننده باشد. بدین صورت که منافع و دیون نمیتوانند به عنوان اموال موقوفه به حساب آیند. به عنوان مثال، مستأجری که از موجر منافع ملکی را اجاره کرده است، از وقف آن محروم میباشد.
موقوفه باید منفعت حلال داشته باشد، یعنی جایز نیست که شخص واقف ملک یا مال خود را برای مکانها و یا اموری حرام مانند شراب فروشی و یا فرقههای ضاله وقف کند، چرا که عمل او باطل به شمار میرود. شرط دیگر وقف این است که منفعت مال یا ملک باید به غیر از خود تعلق بگیرد، در این صورت مانع از تصرف آن میشود. در نتیجه واقف ملکی را که به رهن واگذار کرده است را نمیتواند وقف کند، چرا که منافع آن به مرهون متعلق است. حضور وکیل متخصص اوقاف برای انجام تمامی این امور نیاز است، اگر شما قصد انجام چنین اموری را داشته باشید، بدون حضور وکیل اوقاف ممکن است نتوانید کاری از پیش ببرید.
اعتبار وقف به چند صورت انجام میشود؟
وقف به اعتبار زمان، به اعتبار منفعت و به اعتبار موقوف علیه یا موقوف علیهم انجام میشود. در ادامه راجع این سه مورد توضیح میدهیم.
منظور از وقف به اعتبار زمان چیست؟
وقف به اعتبار زمان خودش به دو صورت وقف منقطع و وقف موبد یا همیشگی تقسیم بندی میشود. وقف منقطع وقفی است که در آن شخص واقف، مال مورد نظر را در یک زمان معین و خاص برای اشخاصی خاص وقف کند. مانند وقف زمین برای فرزندان. وقف دوم از نوع وقف به اعتبار زمان، وقف موبد و یا همیشگی است که درست در مقابل وقف منقطع قرار میگیرد، در حقیقت در این نوع وقف زمان خاصی برای آن در نظر گرفته نمیشود. مانند وقف مسجد یا اماکن مذهبی برای تمامی مردم.
وقف به اعتبار منفعت چه نوع وقفی است؟
اگر شخص واقف هدفی در مورد تحصیل درآمد داشته باشد و بخواهد درآمد حاصل را برای موارد مشخصی هزینه کند، به وقف منفعت گفته میشود. مثل وقف ملک برای اداره، مسجد و مراکز آموزشی، البته در کنار این نوع وقف، وقفی دیگری با عنوان وقف انتفاع انجام میگیرد، بدین صورت که اگر هدف واقف، درآمد زایی از نظر مادی نباشد، میتوان آن را وقف انتفاع نامید. برای مثال، احداث مسجدی در زمین متعلق به خود. در این نوع وقف، موضوع در کسب درآمد و صرف آن در راه خیر مطرح نخواهد بود. بلکه استفاده عموم از ملک موقوفی مجاز است.
هدف وقف به اعتبار موقوف علیهم
وقف عام و وقف خاص مشهورترین نوع وقف است که در این تقسیم بندی قرار میگیرد. با توجه به این که در بخشهای ابتدایی در مورد این نوع وقف صحبت کردیم، حتماً تا حدودی با آن آشنایی دارید. در این بخش میخواهیم به طور کاملتر درباره این دو مفهوم صحبت کنیم. هر چند که با گرفتن وکیل اوقاف از تمامی این مسائل آگاه خواهید شد و امور وقف را انجام خواهید داد، اما بهتر است پیش از انجام این امور درباره آن اطلاعات کافی داشته باشید.
منظور از وقف عام چیست؟
وقف عام یکی از حالتهای وقف در وقف به اعتبار موقوف علیهم میباشد که در آن مصرف کنندگان از مال موقوفه، فرد و یا گروه خاصی ملاک نیستند، بلکه وقف برای عموم خواهد بود؛ بنابراین افرادی که این قرارداد وقف به سود آنها تمام میشود، شامل جمعیت بسیار زیادی هستند و به عدهی کمی محدود نمیشود. مانند اماکن عمومی، مساجد، بیمارستانها و پارکها. اگر شخص واقف، برای اداره امور موقوفه، وکیل اوقاف و یا یک ناظر را در نظر نگرفته باشد، اداره اوقاف به تنهایی میتواند این موضوع را حل کند و به عنوان نظارت کننده تمامی امور مرتبط با وقف را دست بگیرد.
منظور از وقف خاص چیست؟
وقف خاص زمانی انجام میگیرد که بر فرد یا افراد مشخص شده و یا محصور باشد. مانند وقف برای فرزندان یا دانش آموزان مدرسه یک شهر و یا موسسه خیریه، اما اگر هدف شخص واقف، وقف مال یا ملک برای دانش آموزان باشد و تمامی منافع را برای آنها در نظر بگیرد، میگوییم وقف عامالمنفعه صورت گرفته است، نه وقف خاص، چرا که هنوز تعیین نشده که دقیقاً دانش آموزان کدام یک از مدارس در کدام شهر از این منافع برخوردار هستند.
متولی میتواند بر موقوفههای خاص نظارت داشته باشد، متولی مورد نظر توسط شخص واقف انتخاب میشود، اما اگر واقف برای اداره امور موقوفه متولی انتخاب نکند، اداره اوقاف وارد کار میشود و تمامی امور را تحت نظارت خود انجام میدهد.
وقف در چه زمینههایی انجام میگیرد؟
وقف میتوانید در زمینه مختلف مانند امور فرهنگی، امور بهداشتی، امور اجتماعی و امور مذهبی انجام شود.
وکیل اوقاف چه کسی است؟
در رابطه با وکیل متخصص اوقاف میتوان گفت که از مشخص شدن تاریخ تصویب قانون اوقاف، اموری مانند نظارت کامل بر تمامی اموال مرتبط با تولیت و نظارت متولیان، اداره امور اماکن مذهبی اسلامی، اداره امور حج و سایر مواردی که در ماده یک قانون اوقاف لحاظ شده است و در صلاحیت سازمان اوقاف قرار دارد که در تبصره 3 ماده 4 قانون اوقاف به آن اشاره شده است.
در اموال وقفی که مباشرت درباره آنها شرط نشده باشد، هرگاه وکیل اوقاف جهت تصدی تمام امور یا بخشی از آن اقدام به فعالیت میکند، باید بتواند تمامی امور وکالت را در رابطه با موضوع مذکور انجام دهد. در صورتی که وکیل انتخاب شده صلاحیت و یا توانایی انجام امور مرتبط با اموال موقوفه را نداشته باشد، از طرف سازمان اوقاف مراتب کتبی به متولی یا شخص واقف ابلاغ میشود.
اگر در طول دو ماه برای متولیان ساکن ایران و چهار ماه برای متولیان مقیم خارج از ایران متولی تصمیم به تغییر وکیل اوقاف بگیرد، وکیل با توجه به ابلاغیه اداره اوقاف عزل خواهد شد. همچنین در زمانی که وکیل متخصص اوقاف بر اساس ایجاد اختلافات حاصل طرح دعوی را مطرح کند، تصمیمات مرحله دعوی بدوی بخش حقوقی تحقیق اوقاف، تا هنگامی که که حکم قطعی و یا دستور موقت از سوی مراجع قضایی جهت فسخ یا جلوگیری از انجام آنها صادر نشده است، قابل اجرا خواهد بود.
وکیل اوقاف چه وظایفی دارد؟
وکیل متخصص اوقاف توسط متولی یا شخص واقف انتخاب میشود تا امور وقف را انجام دهد. بعد از انتخاب وکیل جهت امور اوقاف، شخصی نمیتواند او را عزل کند، اما اگر در وقف نامه اختیار به شخصی داده شود، امکان عزل وکیل وجود دارد. وکیل اوقاف مسئول تمامی کارهایی است که متولی در اختیار او میگذارد. او در واقع میتواند از منافع انجام این امور بهرهمند باشد، اما حق نقل و انتقال مال موقوفه را ندارد.
سند وقفی با سند ملکی چه تفاوتی با یکدیگر دارند؟
اگر تفاوت سند وقفی و ملکی را به طور کامل درک کنید، ابتدا باید هر یک از آنها به صورت جداگانه برای خود تعریف کنید و مورد بررسی قرار دهید. در این اسناد زمینههای مختلفی وجود دارد که در برخی مواقع موجب میشود که اشخاص در زمان خرید املاک وقف شده دچار اشتباه شوند.
اسناد اوقافی چه اسنادی هستند؟
اسناد وقفی، بعضی از اختیارات از مالکیت معمولی افراد میگیرد، در واقع مالکان اینگونه املاک در مورد خرید و فروش و یا ساخت و ساز از اختیارات کامل برخوردار نیستند. اسناد اوقافی بدین صورت نیست که ملک مورد نظر دارای مالکیت معارض باشد و یا اینکه اداره اوقاف به عنوان مالک اصلی تمامی امور را در دست داشته باشد، بلکه املاک وقفی، املاکی هستند که زمین آنها به فرد تعلق داشته و او زمین خود را وقف کرده است.
اداره اوقاف میتواند زمینهای موقوفه را به شکل اقساط 99 ساله به سایر افراد واگذار کند. فردی که این زمینها را خریداری میکند، باید به طور سالانه برای هر یک از آنها هزینه مشخص شده به اداره اوقاف پرداخت کند. مبلغی که اداره اوقاف برای زمینهای وقفی در نظر گرفته است بسیار ناچیز میباشد.
اسناد ملکی چگونه اسنادی هستند؟
اسناد ملکی، اسنادی شش دانگی هستند که به عنوان یک جلد سند کامل استفاده میشوند و دارای شرایطی مانند شماره پلاک ثبتی، شماره قطعه، ملاحظات، اوراق مربوطه به سند، شماره سریال، نام و مشخصات ملک و یا مالکان میباشند. اسناد شش دانگ از نظر اعتبار و ارزش از سایر اسناد شرایط بهتری دارند. به همین قیمت آنها هم بیشتر میباشد. مالکان اینگونه اسناد، افراد معینی هستند که هرگونه نقل و انتقال را به واسطه اداره ثبت و اسناد انجام میدهند. در مقابل، نظارت بر امور اسناد اوقافی را سازمان حج و اوقاف بر عهده دارد.
نتیجهگیری
اداره و یا نهاد وقف در ملتهای مختلف با عناوین متفاوت از گذشته تا به الآن وجود داشته است، بسیاری از مردم با استفاده از کارهای خیرخواهانه که برای رشد و توسعه شرایط اقتصادی و ایجاد عدالت همه جانبه در اجتماع تلاش میکنند. در حال حاضر با توجه مواردی که توضیح دادهایم، قوانین و ضوابط خاصی وجود دارد که وکیل اوقاف بر تمامی آنها آگاه است و تسلط کافی را دارد. با وجود یک وکیل متخصص اوقاف قطعاً خلاءهای قانونی موجود در رابطه به امور وقف بر طرف میگردد.