در باب موقوفات تعاريف و توضيحاتي هر چند مختصر به شما عزيزان داده ايم وليکن به مواردي اشاره خواهيم داشت که نه تنها عوام از آن اطلاعي ندارند بلکه حقوقدانان نيز گاهي دچار اشتباه ميشوند
الف) تفاوت وقف عام و وقف خاص که در توضيح اداره موقوفه بدان اشاره داشتيم و مجدد تکرار مي کنيم تفاوت وقف عام و وقف خاص در موقوف عليه و محصور بودن و يا محصور و معدود نبودن آن مي باشد و هم وقف عام و هم وقف خاص هر دو مي تواند متولي داشته باشد و هم متولي نداشته باشد .
ب) موقوفاتي که دراراي متولي است موقوفات غير متصرفي و موقوفاتي که فاقد متولي است متصرفي گفته مي شود .
ج) متولي ميتواند جزء وراث واقف باشد و يا يکي از وراث متولي آخر و توليت هميشه از فرزند به فرزند به صورت موروثي نيست براي واضح شدن موضوع به ناچار مثالي مي زنيم ؛
فردي منزل خود را وقف بر تأمين مخارج عروسي جوانان بي بضاعت مي کند و توليت آنرا نخست با خود و سپس با فرزندان ذکور ارشد قرار مي دهد حال پس از فوت واقف که اولين متولي بوده است وراث وي عبارتند از يک همسر ،سه پسر، يک مادر و دو دختر که همگي از او ارث مي برند ، حال مي توان موقوفه را و يا اداره موقوفه را از آن وراث وي به حساب آورد؟در پاسخ بايد به عرض برسانيم وقف در اينجا به محض وقوع محقق است و از ملکيت واقف خارج شده و هيچگاه جزء دارايي واقف به شمار نمي رود و در صورت فوت واقف تنها پسر ارشد او مي تواند اداره دار موقوفه باشد حال در ادامه متولي دوم نيز فوت مي کند و وراث متولي دوم عبارتست از يک پسر يک دختر و يک همسر حال آيا پسر متولي دوم عهده دار اداره موقوفه است؟در پاسخ ميگوييم خير چراکه فرزند ارشد از نسل واقف برادر متولي دوم مي باشد و او واجد شرايط براي توليت است و اينجاست که ميتوان گفت توليت آن طور نيست که از پدر حتماً بدون شرطي به پسر و يا وارث شخص برسد البته در تمام حالتها بايد به متن وقفنامه و پيش بيني واقف توجه شود .
د)در وقف قبض و اقباض شرط صحت عقد است ؛
در تعريف قبض و اقباض گفته مي شود به تصرف وقف دادن عين موقوفه از طرف واقف و قبول تصرف در عين موقوفه از طرف موقوف عليه يا متولي
واقف منزل شخصي خود را جهت ساخت مسجد وقف مي نمايد و حتي وقفنامه اي تنظيم نموده و توليت آنرا با امام جماعت مسجد قرار مي دهد امام جماعت نيز آنرا قبول مي نمايد وليکن منزل مسکوني در تصرف واقف است و همچنان محل سکونت اوست حال پس از مدتي از تخليه و تحويل منزل فوق خودداري نموده و از وقف خود عدول نموده حال سوال آن است که آيا وقف صحيح است و واقف حق عدول ندارد؟در پاسخ بايد بگوييم در وقف شرط صحت عقد قبض و اقباض مال موقوفه مي باشد و چون متولي ( امام جماعت مسجد ) موقوفه را به تصرف خود در نياورده و واقف قبل از تسليم مال موقوفه از وقف عدول نموده در نتيجه وقف صحت نداشته و جزء ملکيت شخص مي باشد مستند قانوني 59 قانون مدني ودر مثال فوق اگر شخص خود را متولي قرارداده باشد ديگر رجوع از وقف صحيح نيست چرا که خود متولي بوده و چون ملک در تصرف خود بوده گويا که قبض و اقباض صورت پذيرفته و وقف صحيح بوده است (قبض شرط صحت وقف است )
ه) پس از آنکه وقف با تمام شرايط صحي منعقد شد ديگر واقف نميتواند از آن رجوع کند يا در آن تغييري دهد يا از موقوف عليهم کسي را خارج کند يا کسي را داخل کند يا شريک تعيين نمايد يا متولي قراردهد يا متولي را خارج کند يا خود به عنوان متولي وارد شود و به طور کلي هيچ گونه تغييري جايز نيست (ماده 61 قانون مدني )
و) واقف کسي را که متولي قرارداده مي تواند بدواً توليت را قبول يا رد کند ولي اگر قبول کرد ديگر نمي تواند آنرا رد کند(ماده 76 قانون مدني )
